Zgjedhjet Si Pasqyrë, Jo Renditje

Fragmentimi i votës në zgjedhjet komunale në Kosovë shfaq pjekurinë qytetare, jo thjesht kush fitoi, por guximi për të ndryshuar bindjet, që tregon thelbin e demokracisë së shëndetshme.

Në mëngjesin e së premtes, më 24 tetor, u desh të kthehesha në ekranin e vogël digjital përballë një mikut të kahershëm të gazetarisë shqiptare, Alfred Lela, drejtues i Politiko.al. Kishim për detyrë të flisnim për Kosovën, jo për ëndrra a simbolika, por për zgjedhjet lokale që sapo kishin kaluar. Ai nisi me tonin e tij të zakonshëm, i butë por i mprehtë, duke më pyetur për vonesën e Komisionit Qendror Zgjedhor në shpalljen e rezultateve. Në zërin e tij ndihej habi në përgjigjen time, më shumë zhgënjim. Sepse këto vonesa nuk janë më çudi administrative në shekullin njëzet e një. Janë simptomë e një terreni institucional që ende nuk di të japë llogari, dhe që nuk e ka kuptuar ende se liria e shtypit është e pavlefshme nëse nuk shoqërohet me kërkesën e përditshme për përgjegjësi.

Por vjen një çast në çdo debat kur e vërteta përplaset jo me faktet, por me pritjet. Lela këmbëngulte ta dinte nëse Vetëvendosje kishte fituar apo humbur. Pyetja ishte e ngushtë, e kufizuar në spektaklin e shifrave. Por demokracia nuk matet me matematikë, ajo matet me vetëdije. Në vend që të kërkojmë tituj për fitues e humbës, duhet të ndalemi dhe të përgëzojmë qytetarin që ka pasur guxim të ndryshojë mendje, të mos e votojë më një kryetar që e ka zhgënjyer. Ky ndryshim është thelbi i qytetarisë aktive, fryma që e mban demokracinë gjallë. Nëse mediat tona nuk e kuptojnë këtë, nëse ato mbeten peng i narrativës “kush fitoi, kush humbi”, atëherë nuk po raportojnë realitetin, por po e ushqejnë tifozllëkun politik që e helmoi Kosovën pas luftës.

Në atë debat, Lela përpiqej të vinte rend midis përqindjeve: PDK-ja, LDK-ja, Vetëvendosje, kush ka pak më shumë ose më pak? Ndërsa unë mbështetesha te faktet e verifikuara, te raportet e Komisionit Qendror Zgjedhor të lexuara¹ nga “Koha Ditore”. Ai nuk e përmendi asnjë burim, përjashto aludimin e paqartë ndaj “gazetave të Kosovës”. Këtu është pika ku gazetaria e mirë ndahet nga ajo sipërfaqësore, kushdo që ulet përballë një gazetari investigativ duhet të vijë i përgatitur me burime, me vegëza, me dokumente. Sepse ndryshe humbet jo vetëm peshën e pyetjes, por edhe respektin për profesionin.

Në pikën kur debati mori ngarkesë politike, ngrita çështjen e kompromateve që Serbia duket se mban mbi një pjesë të politikanëve të Kosovës. Fola për faktet që kam hulumtuar dhe publikuar. Lela u tërhoq: nuk mund t’i vërtetonte, as t’i mohonte, “sepse nuk kishte fakte”. Dhe aty, pa e kuptuar, ai dha shembullin e dobësisë më të madhe të gazetarisë shqiptare bashkëkohore, ekspozimin pa përgatitje. Një gazetar nuk është një mikrofon. Një gazetar që nuk kërkon as të verifikojë e as të sfidojë, por thotë “nuk e di”, e ka sabotuar padashur kredibilitetin e çdo fjale që transmeton. Sepse në fund, nëse një e pavërtetë kalon nëpërmjet ekranit, faji i parë është i transmetuesit.

Kur Lela tentoi të ndërtonte një nëntekst dhe të sugjeronte se qëndrimi im ndaj qeverisë Kurti kishte një frymë autoritariste, se “kur një vend mbetet me një njeri, lind rreziku i kultit” aty u shtrembërua logjika e analizës. Krahasimi ishte i përligjur retorikisht, por jo faktikisht. Të thuash se Albin Kurti e Vjosa Osmani janë sot të vetmit që dalin të pastruar nga skena njëzetvjeçare e plaçkitjes politike në Kosovë, nuk është lehtësim ose shtrim-rruge për autoritarizëm. Është konstatim empirik i mungesës së alternativës. Të vërtetat e pakta nuk duhen zhdukur në emër të neutralitetit. Sepse neutraliteti midis të drejtës dhe të gabuarës është bashkëfajësi. Fakti që sot qytetari i Kosovës sheh pak emra të besueshëm në horizont nuk duhet të na frikësojë, por të na nxisë të kërkojmë më shumë. Duhet të ndihmojmë me të vërtetën që brezat e rinj të dalin me ndershmëri, të jenë ndoshta edhe më të mirë se Kurti e Osmani, dhe jo të mbajmë të gjallë deformimin e vjetër në emër të “balancës”.

Në një moment tjetër të bisedës, Lela kërkoi ta vinte peshën e dështimeve lokale në shpinën e Kurtit. Ishte si të ngarkosh një mal mbi një njeri. Kjo logjikë është e rrezikshme, sepse e shndërron përgjegjësinë individuale në përgjegjësi mitike. Fakti që një kryetar komune nuk mbajti premtimet nuk është dështim i kryeministrit, është dështim i atij njeriu, dhe qytetari që ia mohon mandatin e dytë, me votë, e ka bërë aktin më të lartë të qytetarisë politike. Kurti nuk është i pagabueshëm, askush nuk është, por kërkesa që ai të kontrollojë çdo individ të Vetëvendosjes është paradoksalisht kërkesa për një diktator. A nuk kërkuam gjithë këto vite që Kosova të jetë republikë demokracie e jo një kasolle ku çdo hallkë pret urdhra nga maja?

Mbyllja e intervistës ishte si një epilog i lodhur i një drame të njohur. Lela më pyeti për sulmin vandal në shtëpinë time², për shenjat e frikës që shoqërojnë çdo gazetar që guxon të trazojë heshtjen. I tregova faktet, emrat, detajet, dhe kur i dëgjoi, Lela më këshilloi të rrija larg rrezikut. Ishte një moment njerëzor, por edhe simbolik: në këtë zanat nuk ka qetësi. As gazetari e thjeshtë, as hetim pa rrezik, as ideal pa çmim.

Në fund, ajo që më mbeti nga ajo bisedë nuk ishte kundërshtimi, por trishtimi për mënyrën si gazetaria shqiptare shpesh harron misionin e vet. Nuk është punë e jonë të bëjmë spektakël me debatet, por të ndihmojmë publikun të dalë më i ditur. As të ndërtojmë nëntekste për të balancuar moralin e së vërtetës. Duhet të hapim dritaret, t’i lëmë faktet të marrin frymë, dhe të mos ndalojmë së kërkuari atë që Kadare do ta quante “qielli moral i kombit”. Sepse pa të, edhe mikrofonët tingëllojnë bosh.

---

---

---

1. VV-ja dominon në garën për kryetarë, PDK-ja për asamble — KOHA Ditore.

2. Gazetari Vudi Xhymshiti dënon vandalizimin e shtëpisë familjare në Kosovë

Vudi Xhymshiti denoncon vandalizimin e shtëpisë familjare, duke e cilësuar si akt frikësimi nga rrjete kriminale që synojnë të heshtin gazetarinë e pavarur në Kosovë. — Kronika B Deklaratë Për Shtyp.

NUJ dënon vandalizmin në shtëpinë e gazetarit Vudi Xhymshiti në Kosovë

Unioni britanik i gazetarëve dënoi vandalizmin në shtëpinë familjare të Vudi Xhymshitit në Kosovë, duke bërë thirrje për një hetim mbi frikësimin që dyshohet se lidhet me raportimin e tij. — Kronika B.